De Waal, ons dorp
De Waal is één van de zeven dorpen op Texel. Het eerste dorp, wat ons betreft, want wij houden van De Waal. Maar voor veel bezoekers van het eiland is De Waal het zevende dorp, het laatste wat ze bezoeken – velen slaan het zelfs helemaal over. Dat betekent voor ons Waalders dat we genieten van een weldadige rust, maar voor de bezoekers van Texel is het jammer. Ze missen iets heel bijzonders. De Waal, dat is het hart van Texel.
Kennismaken met De Waal
De Waal is vriendelijk, gemoedelijk. Als je het dorp binnen fietst word je er meteen door opgenomen, de luwte is een ervaring op zich. De dorpsstraat, het Hogereind, is in een bocht gebouwd en de entree tot het dorp is een dijk met aan twee kanten bomen, de Bomendiek. Het dorp is dus zo gebouwd dat de wind, die op Texel altijd aanwezig is, er geen vat op krijgt. Het typeert De Waal: uit de wind, kalm, gerieflijk. Hier kom je echt even op adem na een fietstocht over Texel.
Het dorp zelf bestaat uit een oud straatje, het Hogereind. Langs het Hogereind staan verschillende historische huisjes en ook enkele karakteristieke boerderijen. In één ervan is museum Waelstee gevestigd, een museum over de Texelse cultuur. In een ander boerderijtje, net in de bocht van het Hogereind, vind je Hotel Rebecca. De beste plek om al het goede van De Waal te proeven en om de weldadige rust van het hart van Texel te ervaren.
De fietser die de Bomendiek op fietst krijgt een prachtige entree. Dit dijkje met aan beide kanten bomen (je hoeft geen Tessels te kunnen om de straatnaam te begrijpen) loopt in een flauwe bocht naar het dorp toe en eindigt bij de bijzondere kerk.
Te zien in De Waal
De Waal heeft een heel bijzonder kerkje. De oorspronkelijke dorpskerk werd in 1945 door oorlogsgeweld verwoest, waardoor nieuwbouw noodzakelijk werd. Op de hoogte aan het begin van het dorp verrees in 1952 een bescheiden gebouw in de vorm van een achthoek. Deze vorm komt ook in de details van het gebouw terug, de architect, J.W.H.C. Pot, maakte er een echt kunstwerk van. In 1962 kreeg de kerk ook een toren, aan dat torentje is De Waal nu op grote afstand herkenbaar. Ook de toren is gebouwd in de vorm van een achthoek.
Behalve de kerk vind je in De Waal veel typisch Texelse huisjes, vaak met rode pannen en een houten gevel. Een aantal van deze huizen zijn rijksmonumenten. De sfeer van De Waal is hierdoor goed te vergelijken met die van Den Hoorn en het grotere Oosterend. Bezoekers waarderen het dat De Waal nog zo authentiek gebleven is, al is er zeker ook wat nieuwbouw, met name aan de kant van de hoofdweg die De Waal verbindt met Den Burg. Maar het oude open uitzicht op het uitgestrekte polderland van Waalenburg, dat is bewaard. Deze oude polder is de laatste jaren omgevormd tot een groot natuurgebied waar o.a. de lepelaar zich vaak laat zien. In Natuurcentrum De Marel kom je alles te weten over dit gebied. De marels zelf laten zich dan vast ook zien – marels, dat zijn grutto's in het dialect van Texel.
Sommeltjes
Er is nog een bijzonderheid bij De Waal, een 'archeologisch monument'. Het gaat om een stukje grond waar Romeinse en andere oude voorwerpen zijn gevonden, mogelijk een oud grafmonument. Volgens de Texelse legenden is er zelfs meer aan de hand en werd dit stukje grond, de 'Sommeltjesberg', bewoond door een volkje van aardmannetjes. Deze Sommeltjes dansten als het donker was en verzamelden zilverwerk in hun berg, wat de vondsten natuurlijk wel verklaart. Een beeldengroep herinnert nog aan deze Sommeltjes. Er is ook een wandelroute, Het Sommelpaadje.
Natuurgebied Waalenburg is een belangrijk weidevogelgebied vlakbij De Waal. De bloemrijke weiden en kwelders zijn het leefgebied van planten, zoals zeldzame orchideeën, en vele soorten vogels waaronder de lepelaar, scholekster, grutto en tureluur.
Natuureiland
En natuurlijk is er meer natuur in de buurt, Texel staat immers bekend als natuureiland. Bij de Waddendijk (oostzijde van Texel) vind je Utopia, een binnendijks vogelgebied. Hier broeden grote sterns en steltlopers op de schelpenstrandjes en leven vogels zoals de bontbekplevier, kleine karekiet en bruine kiekendief. Ook de beroemde Slufter is dichtbij. Minder bekend maar ook erg mooi: De Muy, een prachtige vallei in de duinen tussen De Slufter en De Koog.
Texel is gezegend met maar liefst 230 kilometer aan wandelpaden - het strand alleen al is dertig kilometer lang - en 140 kilometer fietspad. U hoeft zich hier niet te vervelen!
